Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu LOGO Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin LOGO
UMP POZNAŃ STRONA GŁÓWNA >> KIERUNEK FARMACJA >> BOTANIKA FARMACUETYCZNA

Aktualizacja strony: 27-09-2016, godz. 11:32

            

Rozkład zajęć : ćwiczenia z botaniki farmaceutycznej w dniach 26 , 27 września  2016r.

Poniedziałek :  

                            10:15 – 11:45  gr. 3  prowadzący: dr Anna Budzianowska  /dr Małgorzata Kikowska    

 

                            12:00 – 13:30  gr. 4        „                dr Małgorzata Kikowska / dr A. Budzianowska         

 

                            13:45 – 15:15  gr. 1        „                dr Anna Budzianowska /   dr M. Kikowska       

 

                                                                                                                                                                              

Wtorek :              9:45 –11:15   gr. 2          „              dr Marcin Ożarowski / mgr I. Kędziora        

                                       

                            11:30 – 13:00  gr. 6         „              mgr Izabela Kędziora / dr A. Budzianowska

 

                            13:15 – 14:45  gr. 5         „              dr Marcin Ożarowski /dr hab. Barbara Thiem, prof. UM

 

 

PROGRAM ĆWICZEŃ Z BOTANIKI FARMACEUTYCZNEJ W ROKU AKADEMICKIM  2016/2017

I SEMESTR ZIMOWY

 

Studenci wykonują zadania indywidualnie po uprzednim przygotowaniu teoretycznym !

NR ćw.

            T E M A T 

    DATA 

Z A K R E S

 

1.

Ćwiczenie wstępne

26,27-IX.2016r.

Sprawy organizacyjne. Sposoby przygotowywania preparatów. Analiza morfologiczno- anatomiczna surowca roślinnego. Posługiwanie się mikroskopem, dokumentacja obserwacji.

    

 

 

 

 

SKŁADNIKI KOMÓRKOWE O ZNACZENIU DIAGNOSTYCZNYM

 

2.

Związki mineralne

10,11-X.

Szczawian wapniowy, węglan wapniowy, związki krzemu - lokalizacja, budowa,

reakcje mikrochemiczne (wykrywanie).

 

3.

Materiały zapasowe w komórkach roślinnych  

17,18-X.

Węglowodany: skrobia, inulina, śluz, hemiceluloza

Tłuszcze, białka. Lokalizacja, reakcje chemiczne (barwienie), budowa.

 

 

 

 

 

ORGANIZMY PLECHOWE

 

4.

Fungi - Grzyby

24,25-X.

Budowa grzybni, owocników i sklerocjów; analiza anatomiczna Mucor sp.,Aspergillus sp., Penicillium sp., Secale cornutum. Tkanki rzekome (plektenchyma, pseudoparenchyma). Rozpoznawanie owocników gatunków grzybów jadalnych i trujących. Prezentacja studencka (Sporysz).

 

5.

Glony komórkowe i tkankowe

07,08-XI.

Phaeophyta - Brunatnice. Morfologia i analiza anatomiczna plechy Fucus

vesiculosus. Źródła agaru. Prezentacja studencka (Sinice).

 

6.

Chromosomy w komórkach roślinnych 

14,15-XI.

Mitoza. Roślinne substancje cytostatyczne c-mitoza. Poliploidy roślinne. Metody badań fitobiologicznych (testy fitobiologiczne).Prezentacja studencka (Grzyby).

                                             

 

 

 

 

 

 

 

TKANKI   WŁAŚCIWE

  

7.

Tkanki okrywające

21,22-XI.

Epiderma (skórka) i jej utwory. Aparaty szparkowe i włoski okrywające.

Charakterystyka, lokalizacja.

 

8.

Tkanki wzmacniające

28,29-XI.

Podział tkanek roślinnych. Zwarcica, twardzica - budowa, lokalizacja. Włókna okrysztalone, sklereidy – cechy diagnostyczne.

 

9.

Powierzchniowe utwory  wydzielnicze (gruczoły zewnętrzne) 

 

05,06-XII,

Włoski gruczołowe typu Lamiaceae i Asteraceae .

                                      

10.

Wydzielnicze utwory  wewnątrztkankowe

    

12,13-XII.

Tkanki wydzielniczo-wydalnicze: komórki, zbiorniki, przewody, rury mleczne.

                                                             

11.

Tkanki przewodzące

02,03-I.2017    

Tkanka sitowa, tkanka naczyniowa, budowa kambium. Typy wiązek przewodzących. Barwienie tkanek zdrewniałych.

 

12.

Rozpoznawanie preparatów   

09,10-I

Sprawdzian I

Powtórka do sprawdzianu praktycznego (oglądanie preparatów): budowa grzybni i plechy tkankowej glonów, tkanek roślinnych z elementami diagnostycznymi, podziały komórkowe.

 

 

 

 

 

BUDOWA ANATOMICZNA ORGANÓW ROŚLINNYCH

 

13.

  Budowa liści ekwifacjalnych            

16,17-I.    

Morfologia liści klasy Jednoliściennych i Dwuliściennych.

Anatomia liści ekwifacjalnych. Elementy o znaczeniu diagnostycznym.

Prezentacja studencka (Modyfikacje liści).

 

14.

Budowa liści bifacjalnych  

23,24-I. 

Morfologia i anatomia liści bifacjalnych. Twory epidermalne i inne elementy o znaczeniu diagnostycznym. Liście farmakopealne.

 

15.

Sprawdzian praktyczny I  

30,31-I.    

Rozpoznawanie preparatów. Przedstawienie głównych cech budowy (charakterystyka),elementy diagnostyczne.

 

16.

Budowa korzeni

06,07,-II.2017

Korzenie roślin z klasy Jednoliściennych i Dwuliściennych. Analiza anatomiczna korzeni o budowie pierwotnej.

                                                            

 

 

 

Prezentacje studenckie – Farmacja 2016/17

  1.      Prezentacje multimedialne na wybrany temat przygotowywane są przez zespoły trzyosobowe.
  2.      Do pracy powinna być dołączona lista piśmiennictwa. Należy korzystać przede wszystkim z pozycji drukowanych, a nie     wyłącznie ze stron internetowych.
  3.      Cytowania literatury powinny być umieszczone na poszczególnych przeźroczach.
  4.      Praca powinna być zreferowana ( nie czytana) w ciągu 15 min. Wystąpienie należy podzielić  na każdego studenta z zespołu. Przedłużenie - obniża stopień.
  5.      Autorzy przygotowują jednostronicowe streszczenie prezentacji dla studentów i asystentów.
  6.      Prezentacja zostanie oceniona (2.0 – 5.0). Taką samą ocenę otrzyma każdy z członków zespołu.

 

Tematy :

 

Semestr zimowy

  1.  Przeszłość i teraźniejszość w zastosowaniu sporyszu (Secale cornutum). (na ćw.4)

 

 2.  Zastosowanie sinic w medycynie i przemyśle. ( na ćw.5)

 

 3.  Polskie grzyby jadalne i trujące. Wartość, znaczenie lecznicze i odżywcze

           grzybów. (na ćw.6)

 

4.  Modyfikacje morfologiczne liści (rośliny wodne,  pnące, sukulenty,

     owadożerne). (na ćw.13)


Semestr letni

5.   Skrzypy – biologia, znaczenie lecznicze i kosmetyczne. (na ćw.18) 

 

6.   Owoce suche : klasyfikacja i przykłady owoców leczniczych. (na ćw.23)

 

7.   Owoce mięsiste : klasyfikacja i przykłady owoców leczniczych. (na ćw.24)

 

8.  Morfologiczne i anatomiczne różnice pomiędzy roślinami jedno - i  

    dwuliściennymi. (na ćw.26) 

 

9.  Wstęp do analizy aeropalinologicznej . Alergie pyłkowe. (na ćw.28)

 

Botanika farmaceutyczna

Semestr zimowy

Sprawdziany  teoretyczne 

 

Spr.I       09, 10.I.2017           ( zakres: od ćw.1 do 11 –materiały zapasowe, związki mineralne,

                                                                                          grzyby, glony, mitoza, typy tkanek )

 

Sprawdziany praktyczne

Spr.I       30,31.I.2017         ( preparaty mikroskopowe od ćw. 2 do ćw.11 – tkanki i elementy

                                                                                           diagnostyczne surowców roślinnych )

Semestr letni

Spr. teoretyczne

 

Spr.II       29,30. III.2017      ( zakres: od ćw.13 do 21 – budowa liści, korzeni, łodyg

                                                  nadziemnych,  podziemnych, gałązek )

 

 

Spr.III       24,25.V.2017       ( zakres: od ćw. 22 do 28 – budowa kwiatów, kwiatostanów,

                                                   pyłków, owoców, nasion, charakterystyka wybranych 8 rodzin )

 

Spr. praktyczne

Spr.prakt. II     20,21.IV.2017     ( preparaty mikroskopowe od ćw. 13 do 23 – organy roślinne )

 

Spr.prakt III   07,08.VI.2017       ( okazy zielnikowe ok. 60 gatunków )

 

 

Zajęcia organizacyjne

Składniki komórkowe o znaczeniu diagnostycznym – szczawian wapnia


ĆWICZENIE 1. ZWIĄZKI MINERALNE       

Sprawy organizacyjne dotyczące ćwiczeń.

Sposoby przygotowywania preparatów.

Posługiwanie się mikroskopem oraz dokumentacja obserwacji.

 

Materiał:

Cepae bulbus – cebula (łuski okrywające)

       Allium cepa L. – cebula

                      Rodzina: Alliaceae – czosnkowate (dawniej Liliaceae – liliowate)

 

Składniki komórkowe o znaczeniu diagnostycznym


ĆWICZENIE 2. ZWIĄZKI MINERALNE

Materiał:

Convallariae herba  – ziele konwalii (okwiat)          

Convallaria maialis L. – konwalia majowa

                        Rodzina: Convallariaceae – konwaliowate (dawniej Liliaceae – liliowate)

Rhei radix  – korzeń rzewienia          

Rheum palmatum L. – rzewień palczasty

                        Rodzina: Polygonaceae – rdestowate

Saponariae radix  – korzeń mydlnicy

Saponaria officinalis L. – mydlnica lekarska

                        Rodzina: Caryophyllaceae – goździkowate

Belladonnae radix  – korzeń pokrzyku         

Atropa belladonna L. – pokrzyk wilcza jagoda

                        Rodzina: Solanaceae – psiankowate

KRZEMIONKA

Equiseti herba – ziele skrzypu

            Equisetum arvense L. – skrzyp polny

                                   Rodzina: Equisetaceae – skrzypowate

WĘGLAN WAPNIA

Liść figowca

Ficus elastica Roxb. – figowiec sprężysty

                           Rodzina: Moraceae – morwowate

Urticae folium – liść pokrzywy

Urtica dioica L. – pokrzywa zwyczajna

                        Rodzina: Urticaceae – pokrzywowate

 

Zagadnienia do przygotowania:

Pojęcie wydalin. Pojęcie idioblastu. Rola szczawianu wapnia w fizjologii komórek roślinnych. Formy krystaliczne szczawianu wapnia: jedyńce, druzy, rafidy, piasek krystaliczny, styloidy i inne. Znaczenie diagnostyczne kryształów szczawianu wapnia. Węglan wapnia i krzemionka w komórkach roślinnych – postać, lokalizacja i znaczenie. Identyfikacja substancji mineralnych występujących w komórkach roślinnych – charakterystyczne reakcje. Pojęcie i budowa cystolitu.

Wykonanie ćwiczenia:

  • Obserwacja druzów szczawianu wapnia w korzeniu rzewienia lub korzeniu mydlnicy

Wykonanie rysunku szczegółowego

  • Obserwacja rafidów szczawianu wapnia w okwiecie konwalii

Wykonanie rysunku schematycznego przedstawiającego lokalizację kryształów

Wykonanie rysunku szczegółowego rafidów

  • Obserwacja piasku krystalicznego w korzeniu pokrzyku

Wykonanie rysunku szczegółowego idioblastu z uwzględnieniem komórek otaczających

  • Obserwacja listewek wysyconych krzemionką na powierzchni komórek przyszparkowych w skórce łodygi skrzypu

Wykonanie rysunku szczegółowego aparatu szparkowego i komórek otaczających

  • Obserwacja preparatów na bocznych mikroskopach – cystolitów w przekrojach poprzecznych przez liść figowca i liść pokrzywy

Wykonanie rysunków szczegółowych

Wiedza i umiejętności nabyte po wykonaniu ćwiczeń

Student:

  • zna rolę szczawianu wapnia i węglanu wapnia w fizjologii komórek roślinnych
  • potrafi rozróżnić poszczególne formy szczawianu wapnia w komórkach roślinnych i prawidłowo je nazwać
  • rozumie znaczenie diagnostyczne kryształów szczawianu wapnia i form węglanu wapnia
  • potrafi przyporządkować dane formy krystaliczne do poszczególnych preparatów
  • potrafi wyjaśnić rolę krzemionki w komórkach roślinnych
  • zna działanie biologiczne i zastosowanie krzemionki
  • wie, w jaki sposób wykryć i odróżnić omawiane związki mineralne